Wady zgryzu – przyczyny, rodzaje i dlaczego warto reagować jak najwcześniej
Wady zgryzu to bardzo częsty problem – nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie. Według badań epidemiologicznych częstość ich występowania sięga nawet 40–70% populacji. Najczęściej spotykaną wadą w Polsce jest tyłozgryz.
W tym wpisie wprowadzającym przedstawię główne rodzaje wad zgryzu, a w kolejnych artykułach omówię szczegółowo, czym charakteryzuje się każda z nich oraz jakie są metody leczenia.
Czym są wady zgryzu?
Wady zgryzu to nieprawidłowe relacje między zębami szczęki i żuchwy. Mogą one wynikać zarówno z nieprawidłowej budowy kości, jak i z nieprawidłowego ustawienia zębów.
Z punktu widzenia pacjenta kluczowa jest świadomość, że część wad zgryzu ma charakter wrodzony, ale zdecydowana większość, bo aż 80–85% przypadków, to wady nabyte.
Oznacza to, że mamy realny wpływ na ich powstawanie – zwłaszcza u dzieci. Poprzez właściwą profilaktykę od najwcześniejszych miesięcy życia można w ogromnym stopniu wpłynąć na prawidłowy rozwój zgryzu dziecka.
Diagnostyka wad zgryzu
Podstawą postawienia właściwej diagnozy jest badanie ortodontyczne, podczas którego wykonuje się m.in.:
- zdjęcie panoramiczne (RTG pantomograficzne),
- zdjęcie cefalometryczne (profilowe).
To właśnie cefalometria pozwala ocenić wzajemne położenie szczęki i żuchwy, kształt czaszki, kąty wzrostu i rozwoju oraz ustawienie zębów względem kości.
Na tej podstawie ortodonta określa, czy problem dotyczy jedynie zębów (wada zębowa), czy również kości (wada kostna).
W przypadku dzieci i młodzieży można jeszcze wpłynąć na kierunek wzrostu kości, natomiast u dorosłych – gdy wzrost już się zakończył – leczenie często wymaga chirurgii ortognatycznej lub leczenia kamuflażowego.
Więcej na temat diagnostyki przeprowadzanej przed leczeniem ortodontycznym znajdziesz w innym moim wpisie https://zebyjakdiamenty.com/2025/02/27/ortodonta-mikolow-diagnostyka-ortodontyczna/
Podstawowe rodzaje wad zgryzu
1. Tyłozgryz
To najczęstsza wada zgryzu. Charakteryzuje się cofnięciem żuchwy względem szczęki.
Często towarzyszy jej wycofana bródka, słabo zaznaczony profil i wysunięcie górnych zębów (ale wada może być również maskowana przez przechylenie zębów górnych do środka), co sprawia, że górna warga jest bardziej uwydatniona.
Przyczyną mogą być m.in.:
- długotrwałe ssanie smoczka lub kciuka,
- nawykowe oddychanie przez usta,
- ssanie wargi dolnej w dzieciństwie.
2. Przodozgryz
W przodozgryzie obserwujemy wysunięcie żuchwy do przodu. W profilu widać wtedy uwydatnioną bródkę i zapadniętą górną wargę.
Taka wada często wynika z nadmiernego wzrostu żuchwy lub zbyt słabego rozwoju szczęki. Często wada ta ma charakter dziedziczny.
3. Zgryz głęboki
To wada pionowa, w której górne zęby pokrywają zęby dolne w zbyt dużym stopniu.
W cięższych przypadkach dochodzi nawet do urażania dziąsła podniebiennego przez dolne siekacze.
Na twarzy widoczne jest obniżenie dolnego odcinka twarzy, co sprawia, że usta wydają się ściśnięte, a pacjent wygląda na starszego.
4. Zgryz otwarty
To odwrotność zgryzu głębokiego – pomiędzy zębami górnymi i dolnymi występuje szpara pionowa, uniemożliwiająca pełne zamknięcie ust.
Często spowodowany jest nieprawidłową pracą języka (tzw. przetrwałe połykanie niemowlęce) lub nawykowym oddychaniem przez usta.
Twarz pacjenta bywa wtedy wydłużona, o słabo zaznaczonych rysach i zapadniętych policzkach.
5. Zgryz krzyżowy i przewieszony
Zgryz krzyżowy występuje, gdy zęby górne zamiast obejmować zęby dolne – ustawiają się odwrotnie, czyli wewnątrz łuku dolnego.
Najczęściej jest to efekt zwężenia szczęki, wynikającego np. z oddychania przez usta lub złych nawyków językowych.
Tego typu wady należy korygować już w wieku przedszkolnym, ponieważ im wcześniej zostanie wprowadzone leczenie, tym łatwiej przywrócić prawidłowy rozwój szczęki.
6. Nieprawidłowości zębowe
W tej grupie pacjenci mają prawidłową budowę kostną, ale nieprawidłowe ustawienie zębów, np.:
- stłoczenia,
- szpary między zębami,
- rotacje,
- zęby nadliczbowe lub brak zawiązków.
Profilaktyka i wczesna diagnostyka
Jak widzisz, wady zgryzu mogą mieć różne przyczyny i postać, ale łączy je jedno – im wcześniej zostaną wykryte, tym łatwiej je skorygować.
Dlatego:
- konsultacja ortodontyczna powinna odbyć się najpóźniej ok. 7. roku życia,
- w niektórych przypadkach (np. zgryz krzyżowy) nawet wcześniej, już w wieku przedszkolnym.
Wczesna interwencja pozwala uniknąć długotrwałego i skomplikowanego leczenia w wieku dorosłym, a także wpływa pozytywnie na rozwój twarzy i funkcję całego układu żucia.
Podsumowanie
Wady zgryzu to problem, który dotyczy większości populacji, ale dzięki profilaktyce i regularnym kontrolom ortodontycznym można skutecznie im zapobiegać lub znacząco ograniczyć ich nasilenie.
Pamiętaj – jeśli jesteś rodzicem, masz realny wpływ na to, jak będzie wyglądał zgryz Twojego dziecka w przyszłości.
Warto działać wcześnie – najlepiej zanim wada zdąży się utrwalić. Wczesna diagnoza i leczenie u ortodonty w Mikołowie pozwalają skutecznie korygować wady i zapobiegać powikłaniom.
Zauważyłeś objawy wady zgryzu u siebie lub dziecka?
Umów się na konsultację ortodontyczną w Mikołowie – pomożemy dobrać najlepszą metodę leczenia i przywrócić zdrowy uśmiech.
📞 Zadzwoń lub zapisz się online – Twój komfort i zdrowie jamy ustnej są dla nas najważniejsze! https://stomatologiadiament.pl/ortodoncja/
lekarz dentysta Katarzyna Obara
Stomatologia Diament w Mikołowie
dentysta Mikołów
ortodonta Mikołów
